“Con người có tổ có tông
Như cây có cội như sông có nguồn”
(Ca Dao - Tục ngữ Việt Nam)
Mỗi khi đạt được sự an bình và sung túc, lòng người lại trỗi dậy một niềm khao khát tri ân công đức của cha mẹ và tổ tiên. Hành trình về cội nguồn là hành trình miệt mài khám phá, tìm về quá khứ để kết nối tốt hơn ở hiện tại và tương lai. Việc tìm về cội nguồn không chỉ là một hành trình tìm kiếm cá nhân mà còn là cách thể hiện lòng biết ơn và kính trọng đối với nguồn cội, văn hóa và lịch sử của mình, đó cũng là nỗi niềm chảy trong dòng máu của con cháu Doãn tộc.
Hình 1: Thủy tổ Họ Doãn
Họ Doãn có từ thời Hùng Vương, vùng đất cổ Chạ Kẻ Nưa, giáp Cá Na, rồi hương Cổ Na (nay là Cổ Định thuộc huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hóa) chính là gốc phát tích của dòng họ Doãn khi cụ tổ là Triệu tổ là Doãn Thực định cư xuôi theo dòng Sầm Sơn.
“ Na Sơn Doãn thị khai đức nghiệp
Đồn Hầu phúc địa phát trung lương”
Mặc dù có nguồn gốc lâu đời, trải qua hàng thế kỷ lịch sử hào hùng (trên 2000 năm), nhưng do ít con cháu và thường xuyên di cư nên họ Doãn vẫn là một dòng họ không lớn lắm tại Việt Nam. Theo sử xưa tại địa phương kể lại họ Doãn còn là một trong mười vị đứng ra khai phá đầu tiên để dựng nên Chạ Kẻ Nưa đã được ghi vào bài văn tế thánh ở Nghè Giáp.
"Sơ canh khai phá
Thập vị tiên công
Lê, Hứa, Nguyễn, Hoàng,
Doãn, Phan, Ngô, Trịnh,...
Viễn sơn nhi định
Cận thủy tất thành
Thế thế quãng canh
Niên niên đại chúng..."
Nguồn gốc lịch sử họ Doãn gắn kết chặt chẽ và đóng góp một phần quan trọng vào lịch sử phát triển văn hóa xã hội Việt Nam. Truyền thống hiếu học xuất sắc của họ Doãn bắt đầu từ rất sớm, từ thời Lý đến Nguyễn, đã có nhiều người họ Doãn là tiến sĩ cử nhân nho học ưu tú như Doãn Văn Xuân, Doãn Uẩn, Doãn Khuê, Doãn Văn Chuyên, Doãn Đê, Doãn Huy Khôi,...
Ngoại giao cũng là một lĩnh vực vượt trội của họ Doãn, từ việc được cử đi sứ sang triều Tống, tham gia ngoại giao với nhà Minh, đến các đóng góp quan trọng ở các vị trí trong triều với vai trò Thượng thư bộ Hình, Thượng thư bộ Lễ, Tổng binh, Thượng thư kiêm chưởng Hàn lâm viện,... thể hiện lòng trung với nước và trách nhiệm với biên cương như Doãn Anh Khái, Doãn Tử Tư, Doãn Băng Hài, Doãn n Phủ, Doãn Hoằng Tuấn, Doãn Mậu Khôi
Họ Doãn không chỉ nổi tiếng trong lĩnh vực học thuật mà còn là những vị tướng quân sự xuất sắc, như cụ Doãn Nỗ trong thời Lý, Doãn Đăng Thức và Doãn Văn Hiệu trong thời Trần, đến các trung tướng và thiếu tướng Doãn Tuế, Doãn Sửu trong cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ.
Dù thời thế có đổi thay, con cháu họ Doãn vẫn không ngừng phấn đấu, nhiệt huyết và thống nhất trong lý tưởng sống “Lấy Nhân làm gốc, lấy Nghĩa làm nền, tu chí giữ danh giá dòng họ và luôn luôn làm điều thiện”. Có thể nói, truyền thống học vấn, ngoại giao và quân sự đã làm nên tên tuổi lịch sử của người họ Doãn, không chỉ là câu chuyện của một cá nhân, mà còn là một phần quan trọng của dòng họ, của văn hóa và bản sắc dân tộc Việt Nam.